Dla osób zawierających umowy i płacących swojemu kontrahentowi przed wykonaniem umowy jakąś część wynagrodzenia to ważne zagadnienie. Niestety w potocznym rozumieniu zaliczka i zadatek uchodzą za pojęcia tożsame i stosowane są zamiennie, ale w sensie prawnym to dwie różne instytucje. W praktyce ich rozróżnienie ma bardzo duże znaczenie i wiąże się z poważnymi skutkami prawnymi. Dlatego przed zawarciem umowy i zapłatą warto poznać właściwe znaczenie tych pojęć.

Zaliczka to wcześniej otrzymana część zapłaty. Stanowi ona kwotę pieniężną wpłacaną na poczet przyszłych należności, natomiast nie stanowi zabezpieczenia umowy w razie jej niewykonania. Zaliczka to wcześniej zapłacona część ustalonej ceny. Jeśli więc umowa jest wykonana – ten kto uiścił zaliczkę płaci cenę pomniejszoną o wcześniej wpłaconą kwotę. Jeśli natomiast umowa jest niewykonana zaliczka powinna zostać zwrócona.

Zadatek z kolei jest szczególną umowną sankcją za niewykonanie umowy. Jego podstawową funkcją jest dyscyplinowanie stron w dotrzymaniu zawartej umowy. Zadatek jest więc sumą pieniężną lub rzeczą daną przy zawarciu umowy i ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony. Ale trzeba pamiętać, że to co wręczamy kontrahentowi przy zawieraniu umowy staje się zadatkiem tylko wtedy, kiedy jednoznacznie wynika to z umowy, w przeciwnym razie będzie to zaliczka.